DO متر یا اکسیژن محلول در آب
اکسیژن متر یا DO متر دستگاهی است که برای اندازه‌گیری مقدار اکسیژن محلول در مایعات، به ویژه آب، استفاده می‌شود. این دستگاه‌ها در صنایع مختلفی از جمله کشاورزی (آبزی‌پروری)، تصفیه آب و فاضلاب، محیط زیست، داروسازی و تحقیقات علمی کاربرد فراوانی دارند.
اهمیت اندازه‌گیری اکسیژن محلول:
زیست‌شناسی آبزیان: اکسیژن محلول یکی از عوامل حیاتی برای بقای جانوران آبزی است. کاهش میزان اکسیژن می‌تواند منجر به مرگ و میر آبزیان شود.
کیفیت آب: میزان اکسیژن محلول نشان‌دهنده کیفیت آب و سلامت محیط زیست آبی است.
تصفیه آب و فاضلاب: در فرایندهای تصفیه، اندازه‌گیری اکسیژن محلول برای کنترل کارایی سیستم‌های هوادهی و ارزیابی کیفیت پساب ضروری است.
دارو سازی و سرم سازی: سنسور اکسیژن محلول در دستگاه‌های فرمانتور و بایورآکتور برای اندازه‌گیری و کنترل غلظت اکسیژن محلول در محیط کشت استفاده می‌شود. این سنسور نقش کلیدی در فرآیندهای بیوتکنولوژی دارد، زیرا غلظت اکسیژن محلول مستقیماً بر رشد میکروارگانیسم‌ها یا سلول‌های کشت‌شده تأثیر می‌گذارد. تنظیم مناسب اکسیژن برای بهینه‌سازی متابولیسم و تولید محصولات هدف، مانند پروتئین‌های نوترکیب، آنتی‌بیوتیک‌ها یا متابولیت‌های ثانویه، حیاتی است.
انواع اکسیژن متر:
الکترودی: این نوع اکسیژن مترها از یک الکترود برای اندازه‌گیری جریان الکتریکی ناشی از واکنش شیمیایی بین اکسیژن محلول و سطح الکترود استفاده می‌کنند.
اپتیکی: این نوع اکسیژن مترها از اصول نوری برای اندازه‌گیری میزان اکسیژن محلول استفاده می‌کنند.
حساس به فشار: این نوع اکسیژن مترها تغییرات فشار ناشی از جذب اکسیژن توسط یک غشا را اندازه‌گیری می‌کنند.
عوامل موثر بر اندازه‌گیری اکسیژن محلول میتوان به دما که با افزایش آن، حلالیت اکسیژن در آب کاهش، فشارکه با افزایش آن، حلالیت اکسیژن در آب افزایش می یابد و شوری که افزایش آن در آب، حلالیت اکسیژن را کاهش می‌دهد.
کاربردهای اکسیژن متر:
آبزی‌پروری: کنترل کیفیت آب در استخرهای پرورش ماهی و میگو
تصفیه آب و فاضلاب: پایش عملکرد سیستم‌های هوادهی و کیفیت پساب
محیط زیست: ارزیابی کیفیت آب رودخانه‌ها، دریاچه‌ها و اقیانوس‌ها
صنایع غذایی: کنترل کیفیت آب مورد استفاده در صنایع غذایی
تحقیقات علمی: مطالعات مربوط به اکولوژی آبزیان و زیست‌شناسی دریایی
داروسازی: در دستگاه های فرمانتور یا بایوراکتورها (Fermentor ,Bioreactor)
DO مترها یا اکسیژن مترها بر اساس قابلیت حمل و اتصال به سیستم‌های دیگر به دسته‌های زیر تقسیم می‌شوند:
- DO مترهای پرتابل (Portable DO Meter):
ویژگی‌ها: این دستگاه‌ها کوچک، سبک و قابل حمل هستند. اغلب با باتری کار می‌کنند و برای اندازه‌گیری‌های میدانی و در محل نمونه‌برداری مناسب هستند.
کاربردها: اندازه‌گیری کیفیت آب در رودخانه‌ها، دریاچه‌ها، استخرهای پرورش ماهی، آکواریوم‌ها و سایر محیط‌های آبی.
- DO مترهای رومیزی (Benchtop DO Meter):
ویژگی‌ها: این دستگاه‌ها معمولاً بزرگ‌تر هستند و در آزمایشگاه‌ها یا ایستگاه‌های پایش آب ثابت استفاده می‌شوند. دقت اندازه‌گیری آن‌ها بالا بوده و اغلب دارای قابلیت‌های اضافی مانند ثبت داده‌ها و ارتباط با کامپیوتر هستند.
کاربردها: اندازه‌گیری دقیق اکسیژن محلول در آزمایشگاه‌ها، صنایع آب و فاضلاب و تحقیقات علمی.
- DO مترهای آنلاین (Online DO Meter):
ویژگی‌ها: این دستگاه‌ها به صورت مداوم و آنلاین میزان اکسیژن محلول را اندازه‌گیری می‌کنند. داده‌ها به صورت پیوسته ثبت شده و میتوان آن‌ها را از راه دور مانیتور کرد.
کاربردها: پایش مداوم کیفیت آب در تصفیه‌خانه‌های آب، صنایع غذایی، نیروگاه‌ها، فرمانتورها، بایوراکتورها و سایر سیستم‌های آبی که نیاز به نظارت مداوم دارند.
کالیبراسیون
کالیبراسیون DO متر (اکسیژن متر) به منظور اطمینان از دقت و صحت اندازه‌گیری‌های انجام شده، یک فرایند ضروری است. این فرایند به طور منظم باید انجام شود تا اطمینان حاصل شود که دستگاه به درستی کار می‌کند و نتایج قابل اعتمادی را ارائه می‌دهد.
کالیبراسیون منظم باعث می‌شود تا دستگاه به طور دقیق میزان اکسیژن محلول در آب را اندازه‌گیری کند و از خطاهای احتمالی جلوگیری شود و همچنین به واسطه کالیبراسیون به موقع با توجه به بررسی منظم دوره ای دستگاه، به افزایش طول عمر دستگاه کمک می‌کند و از خرابی زودرس آن جلوگیری می‌کند.
برای کالیبراسیون این نوع تجهیزات معمولا از دو استاندارد صفر و ۱۰۰٪ استفاده می شود، اما نحوه فراهم کردن این استانداردها می تواند بسته به کاربری دستگاه و توصیه سازنده متفاوت باشد.
از استاندارد هایی که در فرآیند کالیبراسیون باید مورد توجه قرار گیرد میتوان به استاندارد های ISIRI 16336 ، ISIRI 16401و ASTM D888-12 E1 اشاره کرد.
آزمایشگاه کالیبراسیون شرکت مهندسی نوآوران آزمون تسلا با فراهم کردن تجهیزات مناسب و مواد قابل ردیابی جهت کالیبراسیون انواع این نوع تجهیز توانسته با اخذ مجوز کالیبراسیون ایزو ۱۷۰۲۵ این خدمات را برای مشتریان محترم فراهم سازد.