رفرکتومتر
رفرکتومتر (Refractometer) و بریکس‌سنج از ابزارهای کلیدی در آزمایشگاه‌ها، صنایع غذایی، کشاورزی، پتروشیمی و حتی در داروسازی هستند. این دستگاه‌ها با اندازه‌گیری ضریب شکست نور، اطلاعات دقیقی در مورد ترکیب مواد ارائه می‌دهند. بریکس‌سنج به‌طور خاص برای تعیین غلظت قند در مایعات استفاده می‌شود و یکی از زیرمجموعه‌های رفرکتومتر به شمار می‌رود
رفرکتومتر بر اساس شکست نور کار می‌کند. زمانی که نور از محیطی با ضریب شکست متفاوت عبور کند، مسیر آن تغییر می‌کند. رفرکتومتر این تغییر زاویه را اندازه‌گیری کرده و آن را به یک مقدار قابل تفسیر، مانند درصد بریکس، تبدیل می‌کند. این ابزار به‌ویژه برای اندازه‌گیری غلظت مواد محلول، نظیر قند، نمک، یا پروتئین، بسیار کاربردی است.
این تجهیز کاربردهای بسیاری در خیلی از صنایع مانند داروسازی، پزشکی، غذایی و پتروشیمی دارد.
انواع رفرکتومتر و بریکس‌سنج
- رفرکتومتر دستی یا چشمی (Medical/ Handheld Refractometer):
سبک و قابل‌حمل، مناسب برای کاربردهای ساده و سریع. این نوع معمولاً در کشاورزی و صنایع غذایی به کار می‌رود. برخی مدل‌ها قابلیت جبران دما (ATC) دارند.
- رفرکتومتر دیجیتال (Digital Refractometer):
پیشرفته‌تر با دقت بالاتر، مناسب برای محیط‌های آزمایشگاهی. اطلاعات مستقیماً روی صفحه نمایش داده می‌شود.
- رفرکتومتر رومیزی (Benchtop Refractometer):
برای کاربردهای صنعتی و آزمایشگاهی تخصصی طراحی شده است. این نوع معمولاً قابلیت اندازه‌گیری گسترده‌تری دارد و به کامپیوتر متصل می‌شود و همچنین دقت بالاتری دارند که میتوانند بصورت چشمی یا دیجیتال باشند.
- رفرکتومتر فرآیندی (online Refractometer):
این دستگاه‌ها در خطوط تولید نصب می‌شوند و به‌طور مداوم غلظت مواد را در حین فرآیند تولید اندازه‌گیری می‌کنند
کالیبراسیون
کالیبراسیون یکی از مراحل حیاتی برای اطمینان از دقت و صحت عملکرد رفرکتومتر و بریکس‌سنج است. این فرایند تضمین می‌کند که دستگاه مطابق با استانداردهای تعریف‌شده عمل کرده و اندازه‌گیری‌های دقیق و قابل‌اعتمادی ارائه دهد. کالیبراسیون منظم نه تنها کیفیت نتایج را تضمین می‌کند، بلکه از بروز خطا در فرآیندهای تولید و آزمایش جلوگیری می‌کند.
برای کالیبراسیون این تجهیزات با استفاده از تجهیزات دقیق و محلول های استاندارد مانند بافرهای استاندارد یا محلول های ساکاروز تهیه شده تحت فرآیندهای خاص انجام می شود. یکی از پارامترهای موثر در این فرآیند دما است، که توجه به تغییرات آن تاثیر بسزایی در مقادیر اندازگیری شده می گذارد که یکی از مواردی است که نیاز به توجه دارد و بایستی الزامات خاص دمایی در حین کالیبراسیون احراز شود. در این پروسه مقادیر مختلف متناسب با توانمندی تجهیز با تکرار تحت اندازگیری قرار میگیرد.
از استاندارد های قابل ملاحظه در کالیبراسیون رفرکتومترها میتوان به استاندارد ISIRI 12499 ، OIML R108، OIML R142 ، ASTM D1218 اشاره کرد. شرکت نوآوران آزمون تسلا، که یکی از شرکت های فعال در حوزه کالیبراسیون است، توانسته است با استفاده از فراهم کردن محلول های استاندارد مناسب و معتبر و همچنین تجهیزات بروز و افراد متخصص، همواره در رفع نیاز مشتریان خود فعال باشد و بتواند با اخذ استاندارد ISO 17025 در این حوزه نیز خدمات مطلوبی را ارائه دهد.